Janko Muzykant to jedna z najpopularniejszych noweli autorstwa Henryka Sienkiewicza.Tytułowy Janko to wiejski 10-letni chłopiec, który jest zafascynowany muzyką. Gdy Janko się urodził podejrzewano, że zarówno on, jak i jego matka, prędko umrą. Oboje jednak przeżyli – ale chłopiec zawsze był chorowitym, słabowitym dzieckiem i powtarzano, że nic z niego nie wyrośnie. Jego największa miłością była muzyka – słyszał ją w naturze, ale także uwielbiał podsłuchiwać wiejskie zabawy. Janko marzył o skrzypcach, podsłuchiwał, jak gra na nich lokaj z pobliskiego dworu. Pewnego razu, gdy w pobliżu dworu nikogo nie było, zakradł się, aby dotknąć wymarzonego instrumentu…Sienkiewicz zwraca uwagę na problem niemożliwości kształcenia – a nawet zrozumienia – utalentowanych dzieci pochodzących ze wsi, a także tragiczne konsekwencje braku dostępu do wiedzy. Realizuje pozytywistyczny postulat pracy u podstaw. Nowela Janko Muzykant została po raz pierwszy opublikowana 1879 roku w „Kurierze Warszawskim”.
