Horyzont wschodni – perspektywa regionalna. Grzegorz GorzelakЧитать онлайн книгу.
Contents
WCZESNE LATA 90.: PIERWSZE DEMOKRATYCZNE WYBORY
WYZWANIA: INNOWACJE, WZROST DEMOGRAFICZNY I ZMIANA KLIMATU
POLITYKA SPÓJNOŚCI W EŚW: ROLA I OSIĄGNIĘCIA
Europejski Bank Inwestycyjny
Europejski Bank Inwestycyjny jest największym na świecie wielostronnym kredytodawcą. Jako jedyny bank będący własnością państw członkowskich Unii Europejskiej i reprezentujący ich interesy EBI finansuje wzrost gospodarczy w Europie. Na przestrzeni sześćdziesięciu lat Bank wspierał zarówno przedsiębiorstwa typu start-up, takie jak Skype, jak i ogromne programy inwestycyjne, takie jak budowa mostu nad Sundem łączącego Szwecję z Danią. W skład Grupy EBI – mającej siedzibę w Luksemburgu – wchodzi również Europejski Fundusz Inwestycyjny, który specjalizuje się w finansowaniu małych i średnich przedsiębiorstw.
HORYZONT WSCHODNI – PERSPEKTYWA REGIONALNA
Grzegorz Gorzelak
Ustalenia, interpretacje i wnioski pochodzą od autorów i niekoniecznie odzwierciedlają poglądy Europejskiego Banku Inwestycyjnego.
WSTĘP
Kraje i regiony Europy Środkowo-Wschodniej (EŚW) doświadczyły wielu trudności. Odbudowały niepodległość u progu XX wieku, przetrwały panowanie totalitarnych i autorytarnych reżimów komunistycznych, stanęły przed nowymi wyzwaniami gospodarczymi i politycznymi na początku lat 90. oraz na początku XXI wieku powróciły do Europy z perspektywą stabilnego rozwoju.
Mimo różnych trajektorii transformacji postsocjalistycznej i zakłóceń w relacjach z Unią Europejską spowodowanych odradzaniem się ostatnio w niektórych z nich autorytarnych systemów władzy, kraje EŚW – choć od siebie różne – mają wiele wspólnego, a regionalne procesy – w znacznym stopniu kształtowane przez polityki UE – mogą pomóc w odkrywaniu nowych wymiarów rozwoju, sprzyjając demokracji, spójności i rozwojowi środkowo-wschodnich członków Unii Europejskiej.
Grzegorz Gorzelak jest profesorem nauk ekonomicznych pracującym w Uniwersytecie Warszawskim, specjalizującym się w problematyce polityki i budowania strategii rozwoju regionalnego i lokalnego. Współpracował z Bankiem Światowym, OECD, Dyrekcją Generalną ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej Komisji Europejskiej, kilkoma agendami rządowymi w Polsce i na Ukrainie, a także z władzami regionalnymi i lokalnymi.
Jest to czternasty esej z serii Big Ideas (Wielkie idee), opublikowanej przez Europejski Bank Inwestycyjny.
EBI zwrócił się do międzynarodowych liderów opinii i ekspertów o napisanie esejów na temat najważniejszych aktualnie kwestii. Eseje przypominają nam o tym, że musimy zmienić sposób myślenia, aby chronić środowisko, promować równość i ulepszać życie ludzi na całym świecie.
HORYZONT WSCHODNI
Trajektorie dziejów krajów i regionów Europy Środkowo-Wschodniej (EŚW) na przestrzeni ostatniego stulecia są dowodem na to, że prawie wszystko jest możliwe. W tym stosunkowo krótkim okresie kraje te odzyskały niepodległość, ucierpiały podczas drugiej wojny światowej, doświadczyły panowania totalitarnych i autorytarnych reżimów komunistycznych, aby wreszcie powrócić do Europy, przechodząc z „peryferii” do „centrum” rozwiniętego świata. Choć na początku członkostwa w UE „koniec historii” mógł się wydawać uprawnionym sposobem patrzenia na przyszłość EŚW, to ostatnio pewne niespodziewane zjawiska osłabiły te nadzieje i postawiły nowe wyzwania przed nowymi państwami członkowskimi.
Wśród nich na pierwszy plan wysuwają się wyzwania natury politycznej i gospodarczej. Po początkowym okresie konwergencji instytucjonalnej, kilka lat temu w niektórych krajach EŚW pojawił się i rozprzestrzenił nurt prawicowych ruchów populistycznych, a europejskie wartości demokracji deliberatywnej i praworządności zostały zastąpione przez rosnącą centralizację, łamanie porządków konstytucyjnych, a nawet wprowadzanie elementów rządów autorytarnych. Kryzys migracyjny z lat 2015–2016 zaostrzył te procesy, ponieważ żaden z krajów EŚW nie zgodził się ze stanowiskiem UE w kwestii polityki migracyjnej. Tak więc sensowność rozszerzenia UE na Wschód, choć nie została jeszcze otwarcie zakwestionowana, zostaje obecnie poważnie podana w wątpliwość, a rozszerzenie to jawi się jako geopolityczna decyzja już mniej oczywista niż dekadę temu.
MARZEC 2020, 55. MIĘDZYNARODOWY FESTIWAL FILMOWY W KARLOWYCH WARACH, JEDEN Z NAJSTARSZYCH FESTIWALI FILMOWYCH NA ŚWIECIE, ZOSTAŁ ODWOŁANY Z POWODU PANDEMII COVID-19.
Ostatnia pandemia COVID-19 przyniosła dodatkowe trudności i wyzwania ekonomiczne. Należy pamiętać, że sukces gospodarczy Europy Środkowo-Wschodniej był w dużej mierze wynikiem włączenia tych krajów w globalne łańcuchy wartości i przeniesienia wielu branż z zachodu na wschód Europy. Bezpośrednie inwestycje zagraniczne (BIZ) były głównym kanałem transferu innowacji i technologii do krajów EŚW. Globalna recesja wywołana pandemią poważnie zagroziła sieciom dostaw, od których gospodarki tych krajów są mocno uzależnione. Kolejnym polem, na którym gospodarki Europy Środkowo-Wschodniej ucierpiały z powodu pandemii, stał się także szeroko pojęty sektor turystyczny.
Powyższe dwa wyzwania mają swój wymiar regionalny. Zmiany polityczne zachodzące w niektórych krajach EŚW zdecydowanie negatywnie wpływają na samorządy lokalne i regionalne, które zdobyły już silną pozycję w instytucjonalnym i politycznym porządku zarządzania publicznego. Kryzys gospodarczy może dotknąć metropolitalne rdzenie krajów EŚW, które po przejściu postsocjalistycznych przemian stały się główną siłą napędową transformacji, przyciągając BIZ do usług opartych na nowoczesnych technologiach i wykorzystaniu wiedzy. Przejście na tryb pracy zdalnej może negatywnie wpłynąć na zatrudnienie w metropoliach Europy Środkowo-Wschodniej i ograniczyć funkcjonowanie wielu nowych biur, a także hoteli, apartamentów i usługodawców turystycznych w największych miastach EŚW. Podobnie osłabienie sieci dostaw może zagrozić rozwojowi szeregu regionów przemysłowych, które przeszły udaną restrukturyzację, w dużej mierze dzięki napływowi kapitału z Europy Zachodniej (w niektórych przypadkach zagrożonemu protekcjonizmem rządów kilku państw UE).
Czy należy spoglądać na te zjawiska z pesymizmem? Prawdopodobnie nie – na przestrzeni ostatniego stulecia kraje EŚW pokazały bowiem, że potrafią pokonać nawet najpoważniejsze trudności, aby dziś móc korzystać z pomocy ze strony Unii Europejskiej i innych wielorakich korzyści płynących z członkostwa w UE – tak wysoko cenionych przez społeczeństwa EŚW (nawet mimo eurosceptycznych wypowiedzi niektórych czołowych polityków tych krajów, którzy milkną jednak, gdy jest mowa o transferach finansowych).
Конец