Müslüm Maqomayev: Musiqidə bir zirvə… Monoqrafiya. Джейран Вейдаддиновна ПиралиеваЧитать онлайн книгу.
biləcəyi cavanları bir o qədər də maraqlandırmır .
Müslüm yazırdı: “Biz, Ofeliya ilə heç kimə, heç nə demədən nigah bağladıq. Mən ailəmi faktla üzbə-üz qoydum. Doğmalarım tərəfindən reaksiya təmkinli oldu, sözün açığı, daha pis vəziyyət gozləyirdim. Nənəmin kefi pozulmuşdu, o çox dilxor idi. Lakin qəm-kədərə qərq olan əmim bu zaman dodağının altında sakitcə deyinərək dedi:
-Müstəqil olmaq istəyirsən? Yaxşı, gəl sınaqdan keçir, sən artıq böyümüsən. Ancaq yadda saxla, ağlayası olsan, başa düşməyəcəyik .”
Kifayət qədər həyat təcrübəsinə malik olan Cəmaləddin hər şeyi yaxşı anladığı üçün Müslümlə aralarında olan pərdəni açmağa tələsmir və düşündüyünü Müslümə konkret, həm də aydın şəkildə çatdırır. Cəmaləddin çox yaxşı bilirdi ki, yaşamaq üçün yalnız bioloji istəyin olması hələ hər şey demək deyil. Yaşamaq üçün ev, ailəni saxlamaq üçün isə gəlir yeri, daimi iş mütləq idi. Digər bir tərəfdən isə, Cəmaləddin valideyinsiz böyüyən yeganə qardaşı oğlunun qəlbini sındırmaq istəmirdi.
Müslüm xatirələrində yazırdı: “Mən, Ofeliyagilin ailəsində yaşamalı oldum. Onun atası ziyalı, kimyaçı-alim, oxumuş adam idi. Elmlər Akademiyasında işləyirdi. O, nəzakətli, ədəbli, təvazökar, sakit, qayınanam isə… Qayınana elə qayınanadı da… Sanki, hər şey yelləncək kimi alınırdı, qanununauyğun şəkildə… Biz ailə münasibətlərinin aydınlaşdırılmasına çox tez başladıq. Mənə bizim balaca ailəni təmin etmək üçün qazanc yeri lazım gəlirdi. Buna görə təcili işə düzəlməli oldum.”
Ailə qurduqdan qısa müddət sonra Müslüm Ofelyanın valideyinləri ilə anlaşılmazlıq prosesi yaşayır. Başqa bir tərəfdən isə əmisi Camalın “yadda saxla, ağlayası olsan başa düşməyəcəyik” fikirini daima diqqət mərkəzində saxlamalı olur. Məhz bu, məsələlər onu rahat buraxmır. Odur ki, təcili iş tapmaq, pul qazanmaq lazım gəlir. Bu, məqsədlə Müslüm Bakı Havadan Müdafiə Qoşunlarının hərbi dairəsinin mahnı və rəqs ansamblına işə düzəlir. Onun sözlərinə görə bu ansamblın kollektivi, heç də SSRİ miqyasında həmin zaman tanınan və məşhur olan Aleksandrov adına hərbi ansamblın kollektivindən geri qalmırdı. Müslümün ilk çıxışı Bakıda, Bakı dənizçilərinin mədəniyyət evində baş tutur.
Heç kimə sirr deyil ki, hər bir musiqi kollektivinin gözü onun solistləri olur. Solistlər yaxşı səsə, geniş dipazona, aydın diksiyaya, zilə və bəmə, məlahətli avaza, geniş repertuara malik olanda ansambl yaxşı görünür. Bu, heç də o anlama gəlməməlidi ki, musiqi kollektivi ikinci planda dayanır.
Əsla yox…
O da çox vacib idi ki, musiqi kollektivi peşəkar çalğıçılardan ibarət olsun. Məsələn, brilyant qaşı qara dəmir parçasının üzərinə qoyanda, sözsüz ki, o istənilən gözəlliyi, effekti verməyəcək. Ancaq qızılın və ya platinin üzərinə qoyanda brilyant tamamilə bambaşqa effekt, gozəllik verəcəkdi. Bu, nöqteyi-nəzərdən çıxış etmiş olsam, deyə bilərəm ki, soloist musiqi kollektivinin “brilyant”ı, musiqi kollektivi isə bu “brilyant”ın “qızılı və ya platin”i olacaqdı. Muslum bu, kontekstdən çıxış edərək deyirdi:
“Əlbəttə, ansamblın bəzəyi onun solistləridi. İvan Sozonov ilə mən rəqib idik. Daha çox tamaşaçı alqışı qazanmaq uğrunda bir-birimizlə mübarizə aparırdıq. Sazonov əsl rus tenoru idi. O. Lemeşev, Kozlovski manerasında oxuyurdu. Hansısa Aleksandr Jbanovun ansamblında işləmişdi, çox gozəl tenor idi. O, italiyanlara çox qulaq asdığından italiyan sayağı oxuyurdu. Lakin onun həqiqi təbii istedadı, zehni qabiliyyəti ilə tərs mütənasiblik təşkil edirdi. Yumşaq demiş olsam, o kütbeyin idi: sadə ariyanı iki-üç aya, ancaq öyrənirdi… Bugün onun istehzalı, yalançı bəhanəsini qəbul etmədən ilahi səsini çox yaxşı xatırlayıram.”
Bu ansamblda Müslüm dostlar tapır, onlarla yaxından tanış olur və daima əlaqə saxlayır. Getdikcə möhkəmlənən dostluq ənənələri ailəli müğənninin gələcək həyatında müstəsna, daha doğrusu, mənfi rol oynayır.
“Ansamblda çox gözəl, eyni zamanda bir o qədər qəribə xüsusiyyətə malik olan Volodya Vasilyevlə dostluq etməyə başladım və indi də bu dostluğumu davam etdirirəm. O, fövqəladə musiqi melomanı olduğundan səhərdən axşama kimi musiqiyə qulaq asmağı xoşlayırdı. Ən çox, İtaliya müsiqisinə diqqət yetirirdi. O, italiya operasının pərəstişkarı idi. Bakı Havadan Müdafiə Qüvvələri ancamblından sonra Volodya bir müddət filarmoniyada işlədi, müxtəlif xor kollektivlərində oxudu. Hətta, bir dəfə Bakı operetta teatrına üz tutdu və özünü yaxşı artist kimi göstərdi…”, -deyərək, -Müslüm xatirələr kitabında yazırdı.
Müslümün söylədiklərinə istinad edərək maraqlı bir tendensiyanın, meylin şahidi oluram. Bəstəkar-müğənniyə yalnız qarşı tərəfi xarakterizə edən sənətkar kimi baxmaq olmaz, əksinə, eyni zamanda onun xüsusiyyətlərini, daxili aləmini açmaq üçün burda kifayət qədər yetərli arqument və faktlar mövcuddu. Əlimdə olan məlumatlar, gətirdiyim iqtibaslar bir daha sübut edir ki, müğənni özü xüsusiyyətdə insanlarla dostluq etməyi bacarıb, sənətinin peşəkarı olan ciddi, dərrakəli adamlarla oturub-durmağı, ünsiyyət qurmağı xoşlayıbdı. Bir atalar məsəlində olduğu kimi: “Mənə, -dünən , -dostun kimdir , -söyləyim, -sən kimsən”.
Bakı Havadan Müdafiə Qüvvələrinin mahnı və rəqs ansamblı ilə birlikdə Müslüm bütün Qafqazı dolanır. Onun repertuarı estrada, klassik opera, operettalardan ariya, neopolitan, bəstəkar mahnıları, romans və müzikl ilə çox zəngin olubdu. Bir dəfə Qroznı şəhərindən, məzuniyyətdən qayıdan Müslümü Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Komitəsinə, daha doğrusu, komsomola dəvət edirlər və Helsinkidə keçirilməsi nəzərdə tutulan “Tələbə və Gənclərin VIII Ümumdünya Festivalı”na gedəcəyi haqqında xəbər verirlər. Sovet İttifaqından festivala gedəcək nümayəndə heyətinin tərkibinə Azərbaycan Respublikasından Tofiq Əhmədovun rəhbərliyi altında fəaliyyət göstərən “Azərbaycan Radiosu və Televiziyasının” orkestri, həmçinin, bir solist Müslüm Maqomayev daxil edilir. Helsinki festivalına getməzdən əvvəl Moskvada, “Frunze adına Sovet Ordusunun Mərkəzi Evi”ndə komissiya qarşısında çıxış etmək lazım gəlir. Burda, gələcək iştirakçılar proqram məşqinə toplaşırlar. Müslümün çıxışı xüsusi komissiyanın çox xoşuna gəlir. Bundan sonra həmyerlimiz özünü rahat hiss etməyə və gələcək müvəffəqiyyətinə inanmağa başlayır.
Tofiq Əhmədovun rəhbərliyi altında çıxış edən orkestrlə Müslüm Helsinkidə küçədə, zalda, birsözlə, harda gəldi çıxış edir. Nədənsə o, fin torpağında özünü daha rahat və həmişə olduğundan daha sakit hiss etməklə bahəm, həm də daha ecazkar səslə oxuyur. Festival başa çatdıqdan sonra Ümumittifaq Lenin Kommunist Gənclər Təşkilatı Mərkəzi Komitəsinin (ÜİLKGT MK-si: -C.P.) birinci katibi SP Pavlov fərqlənənlərə medallar verir. Onların arasında Müslüm Maqomayevin də adı var idi. Moskvaya qayıdan Maqomayev “Oqonyok” jurnalında belə bir qeydlə şəklini görür:
-“Bakıdan olan gənc dünyanı fəth edir”.
Artıq