Çingiz xan. Mişel YoanqЧитать онлайн книгу.
nalə və fəryadları eşidilirdi. Obanın hər tərəfi meyitlərlə dolu idi. «Gizli tarix»də Temuçinin bu savaşda nə kimi rol oynadığı barədə heç nə deyilmir. Salnaməçi bircə onu qeyd edir ki, Temuçinin başı sevgili xanımını axtarmağa qarışdığından döyüşün başını, demək olar, buraxmışdı. Birdən xanımını qaçmağa üz qoymuş merkitlərin arasında gördü. Dəlicəsinə qışqırıb Börtənin adını çağırdı. Bəxti gətirdi: qadını onu eşitdi. Temuçin qılıncını atıb yenicə doğmaqda olan Ayın zəif işığında sevgilisinə sarıldı.
Aradan keçən həftələr ərzində nələr baş vermişdi, bəlli deyil. Ancaq bir şey məlum idi: Börtə hamilə qalmışdı – təbii ki, onu qaçıranlardan… Bir neçə ay keçəcək, onun doğduğu uşağa «qonaq» mənasına gələn «Cuçi» adını verəcəkdilər.
Əvvəlcə də dediyimiz kimi, merkitlər Börtə ilə yanaşı, Temuçinin ögey qardaşının anasını da qaçırmışdılar. Qadının adı Seçigil idi. Onu tapmaq üçün oğlu Belgutey bütün düşmən alaçıqlarını aradı. Güc-bəla ilə yaxınlıqdakı meşədə gizləndiyini öyrəndi. Belgutey meşəyə yollanıb anasını hayladı. Lakin qadın cır-cındır içində olduğundan oğlunun üzünə çıxmaq istəmədiyi üçün onun səsinə səs vermədi. Qadının imtinasının başqa bir səbəbi də vardı: o, əsirlikdə olarkən merkitlərdən birinə güclə arvad edilmişdi. Buna görə çox utanır və oğlanlarının üzünə baxa bilməyəcəyini düşünürdü.
Belgutey anasını çox gəzdi, ancaq o tapılmadı. Sonradan məlum olacaqdı ki, yazıq qadın canına qıyıb.
İşi belə görən Belguteyin qan beyninə sıçradı, sağ ələ keçirilən merkitləri qılıncdan keçirdi. Bununla kifayətlənməyib onların uşaqlarına da aman vermədi.
Beləcə, monqollarla merkitlər arasında amansız ədavət daha da alovlandı.
Lakin həmin qırğınlar zamanı insanlığın tamamilə ölmədiyinə dair nişanələrə də rast gəlmək olardı. Məsələn, monqolların xüsusilə azyaşlılara mümkün olduğu qədər xoş münasibət bəsləməsi kimi… Belə ki, Temuçin döyüş meydanında qalan, xəz geyimli beşyaşlı oğlan uşağı görür. «Gözlərindən qığılcım çıxan» bu uşağı götürüb saxlamaq, ondan Oelun üçün xidmətçi yetişdirmək qərarına gəlir…
Qəribə dostluq
Artıq Temuçinin fikri-zikri tezliklə öz doğma yaylaqlarına qayıtmaq idi. Ancaq bundan öncə öz xeyirxah müttəfiqlərinin yanına gedib onlara minnətdarlığını bildirmək istəyirdi. Sonra isə qalibiyyətlə bitən bu döyüşdə onlara yar və yardımçı olan ulu Tanrıya – Mavi Göyə dualar edəcəkdi…
Müttəfiqləri onun təşəkkürünü ehtiramla qəbul edib kömək əli uzatmağa hər zaman hazır olduqlarını dedilər.
Bundan sonra Temuçin öz adamlarıyla doğma yurda qayıtdı. Toğrulla Camukanın niyyəti isə başqa idi: bu iki sərkərdə başqa bir merkit boyu olan uvasların üzərinə hücuma keçirlər. Məqsəd merkitlərin gözünü tamamilə qırmaq, onlar üzərində əldə edilən üstünlüyü daha da möhkəmləndirmək idi.
Uvarlar öz sürülərini Selenqa və Orxon çayları arasında yerləşən yaylaqlarda otarırdılar.
Birləşmiş ordu bu boyu da darmadağın etdikdən sonra Toğrul öz yurduna – Tuul çayının yuxarı axarına qayıdır (bura indi Monqolustanın paytaxtı Ulan-Bator yaxınlığında yerləşir).
Camuka ilə Temuçinin yolları isə qəribə şəkildə yenidən kəsişir. Tale onları iki ilə yaxın bir müddətdə təzədən birləşdirir. Öz sürüləriylə Onon çayı sahilləri boyunca köç elədikləri zaman bu iki andalı qardaş daha da doğmalaşırlar.
Hələ on–on bir yaşları olanda Camuka ilə Temuçin, demək olar, hər gün aşıq-aşıq oynayardılar. Bir-birinə salğarlı sümük aşıqlar, eləcə də misdən tökülmə aşıqlar hədiyyə edərdilər. Onlar əbədi dostluğa and içmişdilər. Sonralar – bir qədər böyüdükdən sonra ov zamanı oxlarını dəyişdirərdilər: birininki yaydan çıxan zaman fit verən, digərininki ardıc ağacından bəzəyi olan oxlardı.
Oxların dəyişdirilməsi onlar arasında dostluğun, bir-birinə olan etibarın və sədaqətin ifadəsi idi.
Merkitlər üzərində qələbədən sonra andalı qardaşlar əvvəllər – uşaqlıq çağlarında olduğu kimi dostluq əlaməti olaraq yenə də bir-birinə qiymətli hədiyyələr bağışladılar. Temuçin Camukaya öz kəhər atını, bir də, Toktoa bəyin obasından ələ keçirdiyi qızıl kəmər ərməğan elədi. Camuka da ondan geri qalmadı: yel qanadlı atını ona bağışladı, üstündə də daş-qaşla bəzədilmiş qiymətli bir kəmər!
Конец ознакомительного фрагмента.
Текст предоставлен ООО «ЛитРес».
Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию на ЛитРес.
Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.