Pianoçu. Владислав ШпильманЧитать онлайн книгу.
Prussiyaya daxil olmuşdu, təyyarələrimizsə alman mövqelərini bombalayırdı, amma yenə də Polşa ordusu elə hey tutduğu mövqeləri əldən vermək məcburiyyətində qalır, hücuma keçən düşməndən qorunmaq üçün geri çəkilirdi. Hərbi təbliğatımızın dediyi kimi, almanların təyyarələri və tankları kağızdan, benzinləri isə hətta alışqan üçün yararsız sintetik tərkiblidirsə, bu necə baş verə bilərdi ki?
Varşavanın səmasında uçan düşmən təyyarələri az vurulmamışdı. Hətta əyinlərində kağızdan paltar, ayaqlarında kağızdan ayaqqabı olan pilotların meyitlərini öz gözləri ilə görən şahidlər də tapılırdı. Onda bəs bu miskin və şərəfsiz quldur dəstəsi bizi geri çəkilməyə necə məcbur edirdi? Bax bunu heç kəs anlaya bilmirdi.
Radioda gedən veriliş qəfil kəsiləndə və aparıcı təntənəli səslə elə indicə təcili xəbər səsləndiriləcəyini elan edəndə anam otaqda dövrə vurur, atam skripkada çalır, mənsə kresloda oturub kitab oxuyurdum. Atamla mən radioqəbulediciyə yaxın oturduq, anamsa qardaşımla bacımı çağırmağa qaçdı. Radioda hərbi marş çalındı, sonra anons təkrarlandı, növbəti dəfə marş sədaları və nəhayət, bir dəqiqədən sonra yenə elan etdilər ki, indi biz mühüm xəbər eşidəcəyik. Polşa milli himni, ardınca da Britaniya milli himni ifa olunanda əsəb dolu gərginlik pik nöqtəyə çatdı. Yalnız bundan sonra xəbər verdilər ki, indi biz düşmənlə tək vuruşmuruq, artıq bizim müttəfiqimiz var və indən belə qələbə, yəqin ki, bizim tərəfimizdə olacaq. Hətta hadisələr arabir bizim xeyrimizə cərəyan etməsə belə!
Bu xəbəri eşidərkən keçirdiyimiz həyəcanı ifadə etməkdə çətinlik çəkirəm. Anamın gözləri yaşardı, atam hönkür-hönkür ağladı, qardaşım Henriksə sanki artıq həlledici qələbə qazanıbmışıq kimi əllərini düz burnumun ucunda yelləyə-yelləyə qışqırmağa başladı:
– Gördün? Axı mən demişdim!
Mübahisə etmək üçün bundan uğurlu məqam ola bilməzdi. Regina onun qarşısını almaq üçün aramızda dayanıb sakitcə dedi:
– Bəsdirin! Hamı belə olacağını bilirdi… – və əlavə etdi: – Axı beynəlxalq müqavilələr də elə bunu deyirdi.
Regina vəkil işləyirdi, deməli, bu cür məsələlərdə onun dedikləri ilə qeyd-şərtsiz razılaşmaq lazımdır.
London dalğasını tutmağa çalışan Qalina radioqəbuledicini qurdalamağa başladı, o, məlumatı ilkin mənbədən almaq istəyirdi.
Hər iki bacım ailənin digər üzvlərindən qat-qat təmkinli və möhkəm idi. Görəsən, bu məziyyətlərini irsən kimdən almışdılar? Bəlkə, anamdan, hərçənd indi o da bacılarımla müqayisədə qərarsız görünürdü.
Dörd saat sonra Fransa da almanlara müharibə elan etdi. Atam nahardan sonra Britaniya səfirliyinin binasının önündə keçiriləcək nümayişə getmək qərarına gəldi. Anam buna qarşı çıxmağa çalışdı, amma atam fikrindən dönmədi. O, nümayişdən qızışmış, çılğın və üst-başı dağınıq halda qayıtdı. Orda xarici işlər nazirini, həmçinin İngiltərə və Fransa səfirlərini gördüyünü danışdı. Dediyinə görə, iştirakçılar birgə nəğmə oxuyub və şüarlar səsləndiriblər. Sonra hücum təhlükəsi ilə bağlı onlardan təcili evlərinə dağılışmaq xahiş olunub. Kütlə həmin çağırışa elə qızğınlıqla əməl edib ki, bu, atam üçün həyatı bahasına başa gələcəkmiş: onu basabasda az qala tapdayacaqlarmış, bununla belə, atam evə məmnun və yaxşı əhvali-ruhiyyədə qayıtmışdı.
Təəssüf ki, sevincimiz uzun sürmədi. Cəbhədən gələn xəbərlər günü-gündən daha böyük əndişəyə səbəb olurdu.
Sentyabrın 7-də kimsə qapımızı bərkdən döydü. Pilləkəndə qarşıdakı mənzilin sakini, həkim işləyən qonşumuz dayanmışdı. Ayağında uzunboğaz ordu çəkmələri, başında idman papağı, əynində ov gödəkçəsi, çiynində kürək çantası vardı. Çox tələsirdi, amma almanların Varşavanın lap yaxınlığında olduğunu, hökumətimizin Lüblinə köçdüyünü, bütün kişilərinsə şəhəri tərk edib Vislanın qarşı sahilinə keçməsinin lazım olduğunu xəbər verməyi özünə borc bilmişdi. Çayın o biri tayında yeni cəbhə qurulacaqdı.
Biz əvvəlcə ona inanmaqda çətinlik çəkdik. Mən nəsə öyrənə bilmək üçün qonşulara baş çəkməyi qərara aldım. Henrik radionu qoşdu, orda da tərslikdən sakitlik idi. Stansiya susurdu.
Qonşulardan, demək olar, heç kəs evdə yox idi. Mənzillərin çoxu qıfıllı idi, yerdə qalanlarında isə ağlamaqdan gözləri qızarmış və özlərini ən pis sonluğa kökləmiş qadınlar ərlərini və qardaşlarını yola hazırlayırdılar. Şübhəyə heç bir əsas yox idi – həkim həqiqəti söyləmişdi.
Mən dərhal heç yerə getməməyi qərara aldım, çünki bu cür ağır hərbi şəraitdə dərbədər gəzməyin heç bir mənası yox idi. Əgər nəsibim həlak olmaqdırsa, qoy bu, evdə baş versin. Üstəlik, düşünürdüm ki, atamla Henrik gedəndən sonra kimsə anamla bacılarımın qayğısına qalmalıdır. Hərçənd ailə məşvərətində onların da evdə qalacaqları aydın oldu.
Anam yenə də bizi qaçmağa razı salmağa cəhd etdi. O, gözlərini bərəldərək həyəcan dolu səslə elə hey yeni əsaslar gətirir və bizi şəhəri tərk etməli olduğumuza inandırmağa çalışırdı. Biçarə qadın sonunda müqavimətimizi qıra bilməyəcəyini anlayanda qəşəng və nurlu üzündə rahatlıq və məmnunluq ifadəsi əks olundu: qoy nə olur olsun, yetər ki bunu birlikdə qarşılayaq.
Mən saat 8-dək gözlədim və hava qaralan kimi evdən çıxmağı qərara aldım. Varşava tanınmaz hala düşmüşdü. Şəhər bir neçə saatda necə bu dərəcədə dəyişə bilərdi axı?!
Bütün mağazalar bağlanmışdı, tramvaylar fəaliyyətini dayandırmışdı, bircə ağzınacan dolu maşınlar küçələrdə yüksək sürətlə şütüyürdü, hamısı da eyni istiqamət götürmüşdü. Hədəf Ponyatovski körpüsü idi. Marşalkovskaya küçəsilə isə əsgər dəstəsi addımlayırdı: özü də nəğmə oxuyaraq, cəsarətlə, ruh yüksəkliyi ilə! Bununla belə, həmin mənzərədə nəsə bir qəribəlik vardı: əsgərlər tüfənglərini necə gəldi tutmuş, konfederatkalarını1 isə başlarına nizamnaməyə uyğun taxmamışdılar. Üstəlik, hər kəs öz bildiyi kimi addımlayırdı; əsgərlərin artıq çoxdan mütəşəkkil orduya xas dəqiq sazlanmış mexanizmin bir hissəsi olmadığı qıraqdan aydın görünürdü. Səkidə dayanmış iki qadın onlara çəhrayı astra atır və ara-sıra şövqlə nəsə çığırırdılar. Hərçənd buna heç kəs məhəl qoymurdu. İnsanlar tələsirdilər, görünür, Vislanın sağ sahilinə qaçmağa hazırlaşırdılar. Onlar çatdıra bilməyəcəklərindən qorxduqları üçün tələsirdilər – almanlar qəti hücuma keçməmiş yarımçıq işlərini tamamlamalı idilər.
İndi yoldan keçənlərin zahiri görkəmi də kifayət qədər əcaib idi. Varşava həmişə zərifliyi ilə fərqlənib. Sanki elə indicə dəbli jurnalların üz qabığından düşmüş xanımlar və cənablar, görəsən, qəfil hara yoxa çıxmışdılar?
Bu günsə Varşava küçələrində vurnuxanlar elə geyinmişdilər ki, sanki hansısa ov və ya turist maskaradına tələsirdilər. Ayaqlarında ordu və ya xizək çəkmələri, xizək şalvarı, başlarında yaylıq, çiyinlərində