Bozkırın Sesi: Tölögön Kasımbekov. Анонимный авторЧитать онлайн книгу.
olmasıdır. Eser, bunu yansıtabildiği için de büyük beğeni kazanmıştır. Bu romanı öne çıkaran en önemli özelliği şüphesiz tarihi kişileri neredeyse birebir roman kahramanlarında işlemesidir. Kırgız tarihi açısından, Kırgızistan’ın Sovyet Rusya hâkimiyeti altına girmeden ve girdikten sonraki dönemi, detaylı bir şekilde gerçek kişi ve olaylar vasıtasıyla bu romanda görmek mümkündür. Kırgız tarihini anlatan çoğu kaynakta her şey olduğu gibi anlatılamamıştır. Kırılan Kılıç romanı o dönemde anlatılmak istenilen ama baskıdan dolayı anlatılamayan çoğu gerçekleri de gün yüzüne çıkarmıştır. Elbette tarihi gerçeklik açısından yüzde yüz doğru bilgiler veren bir roman olduğunu söyleyemesek de yazarın karakterlerini tarihi kişiliklerden alarak tarihi olayları olduğu anlatma amacıyla yazması önemli bir detaydır. Roman karakterleri romandaki konumlarına göre sınıflandırıldıktan sonra romandaki işlevleri ve rolleri açık bir şekilde anlatılmıştır. Romanda anlatılan olaylarda hangi karakter nerede ve ne zaman hangi olayda yer almıştır gibi soruların cevabı verilecek şekilde ifade edilmiştir. Yapmış olduğumuz bu tasnif ile romanın kurgusu dâhilinde anlatılan Kırgız tarihi gözler önüne serilmiştir.
Azap, Samet. Tölögön Kasımbekov İnsan ve Eser. Ankara: Bengü Yayınları, 2017.
Çelik, Yakup. “Tarih ve Tarihi Roman Arasındaki İlişki Tarihi Romanda Kişiler”. Bilig Dergisi, 2002, S. 22, s. 49-68.
Kasımbek, Tölögön. Kırılan Kılıç I, (Çevirenler: İbrahim Atabey, Saadettin Koç). Ankara: Yargı Yayınevi, 2003.
Kasımbek, Tölögön. Kırılan Kılıç II, (Çevirenler: İbrahim Atabey, Saadettin Koç). Ankara: Yargı Yayınevi, 2003.
Moldokasımov, Kıyas. Erkindik Üçün Küröştün Baraktarı Cana Sabakatarı 1916 – Yıl, Azattık Kötörülüşü. Bişkek: Biyiktik Yayınları, 2012.
Şimşek, Ahmet. “Tarihsel Romanın Eğitimsel İşlevi”. Bilig Dergisi, 2006, S.37, s. 65-80.
Samet AZAP21
TÖLÖGÖN KASIMBEKOV’UN ANLATILARINDA MEKÂN ALGISI
Kırgız Türklerinin tarihi roman alanında en önemli isimlerinin başında gelen Tölögön Kasımbekov, 15 Ocak 1931 tarihinde Calal-Abad iline bağlı Aksı ilçesinin Akcol köyünde dünyaya gelir. Babası adı Kasımbek’tir. Baba Kasımbek Kırgız halk kahramanı Beknazar’ın oğludur. Soylu birinin oğlu olması Tölögön’de bir tarih şuurunun oluşmasında önemli bir etkendir.
Tölögön Kasımbekov küçük yaşta babasını kaybetmiştir. Yetim kalan Kasımbekov annesiyle zor günler geçirmiş ancak okumaktan vazgeçmemiştir. 1952 yılında Kırgız Devlet Üniversitesi Filoloji Fakültesini kazanır. Başarılı bir öğrenci olan Kasımbekov, çalışkanlığı ve dürüstlüğüyle çevresinde kısa zamanda sevilen biri haline gelir. Çalışkanlığı ve zekâsıyla okulu bitirir bitirmez matbaada iş bulan Kasımbekov, kendi hayatını kazanma yolunda ilk adımı da atmış olur. Ancak bu süreçten önce zamanında fakir bir aileden gelmesi Kasımbekov’un zor şartlarda okumasına neden olur. Çoğu zaman okula gidecek yol parasını bile bulamaz. Onun bu halini gören karısı oldukça üzülür. Geçimlerini sağlamak için Adaş Mırzakmatova “VLKSM” adında bir fabrikada işe girer. Aylık 25 som maaş alır. Kasımbekov bir yandan lise öğrenimine devam ederken öte yandan lise duvar gazetelerine bir şeyler karalar.22
1956 yılında henüz bir öğrenciyken Yılkıcının Oğlu isimli eseri Devlet Edebi Yayınları arasında basılan yazar edebi çevreye ilk adımını atar. Üniversiteyi 1957 yılında başarı ile bitiren Kasımbekov, 1957 yılında devletin ders kitaplarını yayımlayan matbaanın çocuk edebiyatı bölümünün editörü olarak çalışmaya başlar. Bu yıldan itibaren sırayla yazdığı hikayeleri ile okuyucuların dikkatini çekmeye başlayan Kasımbekov, 1959 yılında Kırgız Yazarlar Birliği’ne kabul edilir. 1960-1966 yıllarında “Ala-Too” edebiyat dergisinin görevli sekreteri, 1966-1973 yıllarında o derginin baş editörü, 1973-1974 yıllarında ise Cumhuriyet yayınlar komitesinin baş editörü, 1987 yılında VAAP’ın yönetmeni olarak çalışır.23
Tarihçi ve yazar Kasımbekov, 1990 yılında Aksı ilinin No169 Kızıl Tuu seçim bölgesinden milletvekili seçilir. Parlamentonun toplantısında parlamento komisyonun yöneticisi ve üyesi olarak çalışır. Parlamentoda gördüğü birçok meseleyi kendi isteği ile çözmeye çalışıp, kendi fikrini açıkça söyler. Kırgız Cumhuriyeti’nin ismini yenilemek, başkentin ismini değiştirmek, memleket dili, bağımsızlık, bayrak ve daha birçok meselenin çözümü için çalışır. “Medeniyet”, “eğitim”, “din”, “vatandaşlık hakları” ve “Matbaa”nın yeniden düzenlenmesinde Kasımbekov’un önemli katkıları vardır. Ayrıca Kırgız Anayasası’nın hazırlamasında ve kabul görmesinde aktif olarak çalışmıştır.24
Halkının varoluşunu gerçekleştirmesi için kalemiyle mücadele eden Kasımbekov başta Lenin ödülü olmak üzere birçok ödül kazanmıştır. Kasımbekov, 80 yaşındayken geçirdiği bir rahatsızlık sonucu 16 Haziran 2011’de hayata gözlerini yumar. Kasımbekov’un kaosu kozmaosa çevirdiği (ç)evre yazı hayatına adım atmasıyla başlar.
Kasımbekov’un yetim kalması ve çocukluk düşleri ilk meyvelerini vermiş yazı hayatına hikâye yazarak adım atmıştır. “Memleket”, “Yetim” ve “İnsan Olmak İstiyorum” hikayeleri yayımlandıktan sonra nesir dalında yetenekli yazarın geldiğine edebiyat toplumu şahit olur. Özellikle “İnsan Olmak İstiyorum” hikayesi çok beğenilmiştir. Üniversitede okurken köyünü özleyip yazdığı “Memleket”, “Yılkıcının Oğlu”, “Yetim”, “Kavganın Başlaması” eserlerini yazarak ödül kazanır. Romanlarını hikayelerinden sonra yazmaya başlar.25 Onun hikâye yazdığı dönemler yazarlığa ısındığı dönemlerdir. Gençlik ürünü olan bu eserlerde yazarın çevresel ve siyasi faktörlerden etkilendiği izlenimi verir.
Kasımbekov, asıl başarısını tarihi romanlarıyla sağlamıştır. 1966’da ilk baskısı yapılan Kırılan Kılıç (Sıngan Kılıç) 1976 yılında yayımlanan Olgun Nesil (Cetilgen Kurak) ve 1980 yılında yazdığı Kelkel romanlarıdır. Özellikle Kırılan Kılıç romanı yayımlandığında Kırgız edebiyatında usta bir ismin geldiği herkesçe kabul görmüştür. Hokant Sarayı iç karışıklıkları ve Rusların işgal siyasetine yoğunlaşan roman yazarın nehir romanlarının ilkidir. Daha sonra Kırılan Kılıç II’yi kaleme alan yazar Kelkel, Baskın (2000) ve Kırgın (2004) romanıyla nehir romanlarını tamamlar. Olgun Nesil romanı bu romanların dışında tarihi konuları konu almamış bireysel izlekli bir romandır.
Tölögön Kasımbekov’un hikâye ve romanları şu şekilde tablolaştırılabilinir;
Kırılan Kılıç ve Kelkel romanlarında Rusların ötekileştirme anlayışını, işgal ve yaşanan kanlı çarpışmaları yumuşatarak veren Kasımbekov, Bağımsızlıktan sonra yazdığı Kırgın ve Baskın romanlarında yaşanan tarihsel olayları olduğu gibi anlatır. Yazarın bağımsızlıktan sonra yazdığı
Doç. Dr. Kastamonu Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bölümü.
Samet Azap.
Azap, a.g.e., s. 4.
Tölögön Kasımbek. “İntellekt Çıgarmaçılık cana Turmuş”.
“Cetim Bolup Cetilgen Tölögön Kasımbekov”