Nie uczy się ludzi, jak być godnymi ludźmi – Por. Montaigne, Próby, I. 25. [przypis tłumacza]
48
Jest to nieskończona kula, której środek jest wszędzie, powierzchnia nigdzie – Słynne to określenie znajduje się już w pismach średniowiecza, które przypisują je bądź Empedoklesowi, bądź Hermesowi Trismegistowi. [przypis tłumacza]
49
kleszcz – owad uchodzący za najdrobniejsze ze zwierząt widzianych gołym okiem. [przypis tłumacza]
50
O zasadach rzeczy, o zasadach filozofii – Principia philosophie Kartezjusza. [przypis tłumacza]
51
De omni re scibili (łac.) – Tytuł jednej z dziewięciuset tez, których Pic Mirandola zamierzał bronić publicznie w Rzymie w r. 1486. [przypis tłumacza]
52
Beneficia eo usque laeta sunt, dum videntur exsolvi posse (…) (łac.) – „Dobrodziejstwa do tego kresu są miłe, dopóki nam się zdaje, że możemy je oddać; gdy zbytnio przechodzą miarę zamiast, wdzięczności oddaje się nienawiści” Tac. Ann. IV [Tacyt, Roczniki; Red.WL]. [przypis tłumacza]
53
Modus quo corporibus adhaerent spiritus comprehendi ab hominibus (…) (łac.) – „Sposób, w jaki ciała zespolone są z duchem, niepojęty jest ludziom, a wszelako to jest człowiek”. Św. Augustyn, de Civ. Dei [O Państwie Bożym; Red. WL] XXI. 10. [przypis tłumacza]
54
Felix qui potuit rerum cognoscere causas (łac.) – Georg. II. 490. cyt. u Montaigne'a: „Szczęsny, kto mógł poznać przyczyny rzeczy”. [przypis tłumacza]
55
nihil mirari prope res una quae possit facere et servare beatum (łac.) – „Niczemu się nie dziwić jest prawie jedyną rzeczą, która może uczynić szczęśliwym i zachować w tym stanie”. Hor. Ep. I. 6. 1. [przypis tłumacza]
56
395 – odsyłacz do stronicy w Montaigne'a Apologii. Oczywiście ta stronica odnosi się do pierwszego wydania. [przypis tłumacza]
57
Fellix qui potuit… Nihil admirari (łac.) – „Szczęśliwy kto mógł… Niczemu się nie dziwić” (Hor.). [przypis tłumacza]
58
280 rodzajów najwyższego dobra u Montaigne'a. – Apologia Rajmonda Sebonda (Montaigne, Próby II. 12). [przypis tłumacza]
59
iż przedmiotem tego wstrętu jest próżnia – Chodzi tu o starą formułę fizyczną horror vacui. [przypis tłumacza]
60
Skąd pochodzi, iż człowiek chromy nie drażni nas, a umysł chromy drażni – Por. Montaigne, Próby, III. 8. [przypis tłumacza]
61
Ta harda potęga, nieprzyjaciółka rozumu (…) – Ustęp ten pełen jest reminiscencji z Montaigne'a Prób III, 8. [przypis tłumacza]
62
Największy filozof w świecie na desce aż nadto szerokiej (…) – Por. Montaigne, Próby. I. 20; II, 12. [przypis tłumacza]
63
Della opinione regina del mondo (łac.) – O opinii królowej świata. [przypis tłumacza]
64
Kłamią i oszukują się na wyprzódki – Por. Montaigne, Apologia Rajmonda Sebond [w:] Próby II, 12. [przypis tłumacza]
65
Nae iste magnoconatu magnas nugas dixerit (łac.) – Terencjusz, Heaut III, 5, 8. „Zaiste, ów z wielkim przygotowaniem powiedział wielkie głupstwo” (cyt. u Montaigne'a III. 1.). [przypis tłumacza]
66
Quasi quidquam infelicius sit homine cui sua figmenta dominantur (łac.) – Pliniusz, II. 7. cyt. u Montaigne'a Próby II, 123. „Jak gdyby było coś nieszczęśliwszego od człowieka, nad którym panują urojenia”. [przypis tłumacza]
67
Quod crebro videt non miratur (…) (łac.) – de Divin. II. 22.; cyt. u Montaigne'a, II, 30. „Co kto często widzi, temu się nie dziwi, chociażby nie wiedział, dlaczego to się dzieje; czego przedtem nie widział, to jeśli się zdarzy, uważa za dziw”. [przypis tłumacza]
68
Spongia solis (łac.) – Plamy na słońcu będące zapowiedzią, iż kiedyś ono zgaśnie. [przypis tłumacza]
omne animal (łac.) – wszelkie zwierzę. [przypis edytorski]
71
słowa – prawda i szaleństwo. [przypis tłumacza]
72
Z tych to przyczyn dzikiemu nie nadałaby się Prowansja – Por. Montagne, I, 22. [przypis tłumacza]
73
Miłość własna – Ustęp ten stanowi właściwie oddzielny rękopis, ale wszyscy wydawcy włączyli go do Myśli. [przypis tłumacza]
74
Człowiek jest tedy jeno przebraniem (…) – Myśl Pascala zmierza ku temu, że człowiek jest naturą skażoną, co może objaśnić jedynie grzechem pierworodnym. [przypis tłumacza]
Humor mój w małym stopniu zależy od pogody – Pascal odpowiada tu na ustęp z Montaigne'a (Próby II, 12). [przypis tłumacza]
77
Niestałość i dziwaczność. – Żyć jedynie ze swej pracy (…) – Wedle tradycji, której ślad znajduję się jeszcze w Emilu Rousseau'a, ks, III. [przypis tłumacza]
78
Czy to wszystko? (…) – Por. Montagne, II, 37. [przypis tłumacza]
79
i to są Francuzi, ale nie ci sami – Aluzja do minionych wojen Ligi. [przypis tłumacza]
80
Cezar był zbyt stary, o ile mi się zdaje (…) dojrzalszy – Por. Montaigne, Próby II, 34. [przypis tłumacza]
81
Lada co nas pociesza, lada co bowiem nas zasmuca – Por. Montaigne, Próby III, 4. [przypis tłumacza]
82
Człowiek z natury pobijaczem dachów lub jakiekolwiek inne powołanie (…) – Objaśnienie w następnym paragrafie. [przypis tłumacza]
83
Próżność, przyjemność pokazywania drugim… – To zdanie było na marginesie [przypis tłumacza]
84
Trzeba, aby się rozpalał (…) same umazały – [por.] Montaigne, Próby II, 14. [przypis tłumacza]
85
Rozrywka jest dla ludzi światowych rzeczą tak potrzebną (…) – Przekreślone ręką Pascala zapewne dlatego, iż zużytkowane gdzie indziej. [przypis tłumacza]
