Hekayələr. Лев ТолстойЧитать онлайн книгу.
haradadır? – deyə öz xidmətçisindən soruşdu.
Xidmətçi dedi:
– Yeməkdən sonra skripkanı da götürüb o saat getdi. Vəd elədi ki, bir saata gələcək, ancaq indiyədək gəlib çıxmayıb.
– Belə! Təəssüf! – Delesov söyləndi. – Zaxar, necə oldu ki, sən onu buraxdın?
Zaxar Peterburq lakeylərindən27 idi, artıq səkkiz il idi ki, Delesovun yanında xidmət edirdi. Delesov tək yaşayan subay kimi istər-istəməz öz fikir və niyyətlərini ona etibar edib danışır və öz tədbirlərinin hər biri barədə onun rəyini öyrənməyi sevərdi.
Zaxar saatının möhürcüyünü əlində hərləyərək dedi:
– Mən onu necə buraxmaya bilərdim? Dmitri İvanoviç, mənə desəydiniz ki, onu evdən buraxma, mən də onu saxlardım. Siz mənə ancaq paltar barədə dediniz.
– Belə! Çox heyif! Bəs o mənsiz burada nə eləyirdi?
Zaxar gülümsündü.
– Elə bil əsl artistdi, Dmitri İvanoviç. Oyanan kimi madera28 istədi. Sonra mətbəx xidmətçisi və qonşu ilə söhbət elədi. Çox məzəli idi. Ancaq yaxşı xasiyyəti var. Mən ona çay verdim, xörək gətirdim, tək yemək istəmədi, hamını dəvət elədi. Hələ skripkada elə çalırdı ki, yəqin, belə musiqiçi az tapılar. Belə adama əl tutmaq lazımdır. "Volqa ilə üzüaşağıya" mahnısını elə çaldı ki, elə bil adam ağlayırdı. Çox yaxşı çalırdı! Hətta bütün mərtəbələrdə adamlar bizə gəlib dəhlizdə qulaq asırdılar.
– Bəs onu geyindirdinmi? – deyə ağa onun sözünü kəsdi.
– Bəs necə! Mən sizin alt köynəyinizi verdim və öz paltomu ona geyindirdim. Belə adama kömək eləmək lazımdır, – Zaxar gülümsündü, – hamısını məndən yerbəyer soruşdu: mənsəbiniz nədir, yuxarı dairələrdə adamınız, tanışlığınız varmı, təhkimli kəndliləriniz nə qədərdir?
– Hə, yaxşı, ancaq onu tapmaq lazımdır və bundan sonra ona içməyə heç nə vermə, bununla ona daha da pislik edərsən.
– Orası elədir, – deyə Zaxar onun sözünü kəsdi, – görünür, bədəncə zəifdir. Bizim ağanın da belə bir xidmətçisi vardı…
Delesov içki düşkünü olan həmin xidmətçinin tarixini çoxdan bildiyindən Zaxara sözünü qurtarmağa imkan vermədi və tapşırdı ki, gecə üçün lazım olan bütün şeyləri hazırlasın və onu Alberti tapıb gətirmək üçün göndərdi.
O, yatağına girdi, şamı söndürdü, ancaq xeyli müddət yata bilmədi, elə hey Albert barədə fikirləşirdi. "Bütün bunlar tanışlarımdan çoxuna qəribə görünə bilər, – Delesov fikirləşirdi, – axı çox nadir hallarda başqaları üçün belə bir iş görürsən və Allaha şükür eləmək lazımdır ki, belə bir imkan düşüb və mən də onu əldən buraxmıram. Ona kömək etmək üçün hər şeyi edəcəm, bacardığım şeyi əsirgəməyəcəm. Bəlkə, o heç də dəli deyil, adicə içəndir? Bu mənə heç də baha başa gəlməyəcək: bir nəfər olan yerdə ikincinin də qarnı doyacaq. Əvvəlcə qoy yanımda yaşasın, sonra isə bir yerə, ya da konsertə düzəldərik, təki onu bu bataqlıqdan çəkib çıxardaq, sonrasına baxarıq".
Belə bir mülahizədən sonra onu xoş özündənrazılıq hissi bürüdü.
"Həqiqətən, mən pis adam deyiləm, hətta qətiyyən pis adam deyiləm, – o fikirləşirdi, – hətta çox yaxşı adamam, özümü başqaları ilə müqayisə edəndə…"
Dəhlizdə açılan qapının cırıltısı və addım səsləri eşidiləndə o artıq yuxuya gedirdi.
"Hə, mən onunla ciddi danışmalıyam, – fikirləşdi, – belə yaxşıdır və mən bunu etməliyəm".
O, zəngi çaldı.
– Hə, gətirdin? – deyə içəri girən Zaxardan soruşdu.
– Yazıq adamdır, Dmitri İvanoviç, – deyə Zaxar mənalı bir tərzdə başını bulayıb gözlərini yumdu.
– Nə olub, sərxoşdur?
– Çox zəifdir.
– Skripka yanındadır?
– Gətirmişəm. Ev sahibəsi verdi.
– Amma indi onu mənim yanıma buraxma, apar yatırt və sabah evdən qəti buraxma.
Lakin Zaxar çıxmağa macal tapmamışdı ki, Albert otağa daxil oldu.
– Siz yatmaq istəyirdiniz? – Albert gülümsəyərək dedi. – Mən orada Anna İvanovnanın yanındaydım. Axşamı xoş keçirdik: musiqi çalmışıq, gülmüşük, yaxşı cəmiyyət idi. – Sonra stolun üstündəki su qrafinini götürüb əlavə etdi: – Mənə icazə verin bir stəkan nə isə içim, ancaq su olmasın.
Albert elə dünənki kimi idi: gözlərinin və dodaqlarının həmin gözəl təbəssümü, həmin parlaq, ilhamlı alın və zəif bədən üzvləri. Zaxarın paltosu lap əyninə idi və köynəyinin təmiz, uzun, nişastalanmamış yaxası nazik, ağ boynunun dövrəsində gözəl bir şəkildə qatlanaraq ona məsumanə bir uşaq ifadəsi verirdi. O, Delesovun yatağında oturaraq dinməzcə, fərəh və minnətdarlıqla ona gülümsəyirdi. Delesov Albertin gözlərinə baxdı və birdən-birə özünü yenə onun təbəssümünün tabeliyində hiss etdi. O daha yatmaq istəmirdi, Albertə qarşı ciddi olmaq barədəki vəzifəsini də unutdu, indi əksinə, keflənmək, musiqi dinləmək və lap sübhədək oturub Albertlə dostcasına laqqırtı vurmaq istəyirdi. Delesov Zaxara tapşırdı ki, bir butulka şərab, papiros və skripka gətirsin.
Albert dedi:
– Bax bu əla oldu! Hələ ertədir, çalacağıq, nə qədər istəsəniz, sizin üçün musiqi səsləndirəcəm.
Zaxar nəzərəçarpan bir məmnuniyyətlə bir butulka şərab, iki stəkan, Albertin çəkdiyi zəif papiros və skripkanı gətirdi. Ağanın ona tapşırdığı kimi gedib yatmaq əvəzinə, qonşu otaqda oturub siqar çəkməyə başladı.
Delesov skripkanı əlinə almaq istəyən çalğıçıya dedi:
– Yaxşısı budur ki, söhbət eləyək.
Albert itaətkarlıqla yataqda oturub fərəhlə gülümsədi.
– Eh, yaxşı yadıma düşdü, – deyə birdən əlini alnına vuraraq qayğılı bir ifadə aldı. (Onun sifətinin ifadəsi həmişə nə demək istədiyini qabaqcadan bildirirdi.) – İcazə verin bir şey soruşum… – O, bir qədər dayandı. – Dünən axşam sizinlə orada olan cənab… siz onu N adlandırırdınız, məşhur N-in oğlu deyil?
– Doğma oğludur, – deyə Delesov bunun Alberti nə üçün maraqlandırmasının fərqinə varmadan cavab verdi.
– Odur da, – Albert razılıqla gülümsədi, – mən o saat onun ədalarında nə isə kübarcasına bir şey sezdim. Mən kübarları sevirəm: kübarlarda nə isə gözəl, incə bir şey nəzərə çarpır. Gözəl rəqs edən zabit vardı ha, – dedi, – o da xoşuma gəldi, yaman əhvallı və alicənab adamdır. Deyəsən, o, N-in adyutantıdır29?
– Hansını deyirsiniz? – Delesov soruşdu.
– Rəqs elədiyimiz