Байанайдыын көрсүһүү. Валерий АндросовЧитать онлайн книгу.
түөкүннүү быһыыламмытыттан кыдьыгыран ылбыта да, соторунан буруйа кыратын өйдөөбүтэ. Эбиитин сорох булт сурунааллара ампаарга харалла сыппыттарын булан киллэрэн саала төгүрүк остуолугар ыһа тардыбыт. Куостук үөрбүтүн туораттан көрө сылдьан, оҕонньор бэйэтэ да дьолломмут этэ.
От кэмэ саҕаланан, ходуһаларга үлэ күөстүү оргуйда. Куостук улахан дьону кытта тэҥҥэ от мунньуста, лэкээ бугуллары түстүүргэ да үөрэннэ. Киэһэтин, отууга хоно сытан, сурунаал кыбыныылаах буолара. Кыра бырааттара убайдара оттоһо барбытыттан тэһийбэккэ, күнү-күннээн бүтэй күрүөҕэ иилистэн күүтэн тахсаллара. От бүппүтүн кэннэ эһэлэринээн салгыы кус оҕолуу хааларын билээхтээбэттэр буоллаҕа. Атырдьах ый ортото отчуттар кэлитэлээтилэр. Оҕолор Куостуктарын суохтаан дьонноруттан ыйытан сураһан да биэрдилэр.
Оҕонньор сиэнинээн иккиэн хааллылар. Эһэтэ Куостукка биир уостаах уон алталаах сааны сэрэхтээхтик туттарга үөрэтэн баран, хаста да сыал ыттарда.
– Дьэ тоойуом, ити күөлбүт атаҕар киэһэ аайы кус оҕолорун таһаарарын көрбүппүт дии, билигин оҕолоро улаатан кынакка турдулар буолуо. Онон сарсын эрдэ туран онно барыахпыт! – оҕонньор сиэнин үөртэ. Куостук кустар ханан баалларын хаста да көрбүт этэ, өссө биир түүн саата суох үөмэн тиийэн өр одууласпыт, кыҥастаспыт эбит. Утуйар уута көтөн, отууга өр мөхсө сытта, идэтинэн киэһэ аайы ааҕар сурунаалларын да тыыппата, сарсын дьэ дьиҥнээх булка барсара долгутан.
Эһэтэ сиэнинээн хойуу туман быыһынан, тула өттө охсуллубут ходуһалаах, кытылларынан чараас үрдүк оттоох күөлгэ аа-дьуо үөмэн киирдилэр. Эргэ самныбыт дугда элээмэтигэр киирэн кирийэн хааллылар. Дьон кэлэн иһэллэрин истэн, күөлгэ икки ийэ ууһа кустар саһан, чуумпуран хаалбыттар. Өр-өтөр буолбакка, онтон-мантан устан таҕыстылар. Күөлү биир гына субуруһа сылдьан аһаан, суунан бардылар. Куостук сүрэҕэ бип-биллигирэс, ол гынан баран тымныы саа тимирэ илиитин салыбыраппата. Эһэтэ Куостукка кэннигэр олорон кулгааҕар сибигинэйэн сүбэлиир. Чугаһата түһэн баран иккини-үһү холбоон ытар гына санатар. Күөл түгэх өттүгэр баар үөр көтөн тахсан уолчааны соһуттулар, ууну кырсынан төттөрү-таары күөлү эргийбэхтээтилэр. «Чөркөйдөр көтөллөрө түргэнин-сытыытын, дьарыктанар буоллахтара, атын күөлгэ баран эрэ хаалбаталлар!» – диэн Куостук ньыкыйан олорон санаата. Үһүс эргиир кэннэ уун-утары дугдаларын иннигэр кэлэн саккыраһа түстүлэр. Ыһыллан-тоҕуллан, холбоспокко тус-туспа олордулар. Сотору хата үс кус эккирэтиспиттии эрээтинэн устан бардылар.
– Чэ, нохоо, ыксаабакка, ити үһү кыҥаа, сааҕын санныгар ыга тутан олорон ыт, – эһэтин сибигинэйэрэ иһилиннэ. Куостук тыынара сүрдэннэ, саатын уоһун бытааннык көтөҕөн, өр кыҥаабакка ытан хабылыннарда. Кулгааҕа чуҥкуйуор диэри буолла, хараҕар үс кус иннигэр тэлгэнэр сыталларыттан дьол уота ойуоккалыы оонньоото.
Эһэтэ сиэнин төбөтүн кэнниттэн туран имэрийдэ, сыллаата, хайҕаата. Ыраах халыҥ сис тыа диэкиттэн хара суор көтөн кэлэн үстэ кыланан эргийэн ааста,