Әсәрләр. 6 томда / Собрание сочинений. Том 6. Мухаммет МагдеевЧитать онлайн книгу.
түрәнең ботинкаларын салдырдым. Тынычлап калдым. Булат Миңнулловичның шунда иркен сулыш алгач әйткән сүзләре хәтердә:
– Бу, чукынган, монда, Казанда үлсә, бик начар була инде. Моны безгә сылтыйлар инде, – диде ул, маңгаеннан тирләрен сөртеп.
Беренче тапкыр министр машинасында мин шунда йөрдем. Ләкин без чыгып китмәгән бит әле люкстан. Абзый ята, авыр сулый. Нишләргә? Үлә бит бу! Үлә! Билләһи, үлә!
Ләкин… «Морская душа» күзен ачты. Ачты һәм әйтте:
– Сез кайтыгыз, братцы, – диде.
Машина башта министрны (Шмидт урамының тимер юл чокырына караган иң соңгы почмак) илтеп куйды, аннан «по пути», обком гаражына таба – мине.
Булат Миңнуллович шунда, аерылганда, миңа болай диде:
– Ярар, энекәш, ахыры хәерле булсын, без бик зур эш эшләдек, Гомәр аганың өеннән тегене исән-сау алып чыктык, – диде.
Аннан гомернең төрле мизгелләрендә без инде алай очрашмадык, ул – президиумда, мин түбәндә була идем, ул инде мине танымый да иде, һәм нәрсәгә кирәк ул?
Ә теге төнне Гомәр ага таңга кадәр таблеткалар кабып, йокламыйча йөрде. Зур түрә аның өендә чәй мәҗлесендә булганнан соң үлеп калса, ахырдан сүзе булса, ни әйтерсең?
Һәм без иртүк тордык. Иртүк Булат Миңнуллович та чылтыратты. Нишләргә? Гомәр ага әйтте, мин «Казан»га барыйм әле, хәлен белим, аннан сөйләшербез, диде. Булат Миңнулловичның интонациясендә бер нәрсә сизелә иде: Гомәр ага, син, барып, обстановканы бел, в случае чего, мин гроб эшләтү, махсус вагон алып, Мәскәүгә озату, Мәскәүгә хәбәр итү мәсьәләләрен үз өстемә алам…
Иптәш Бәширов иртәнге сигездә өеннән чыгып китте. Туп-туры «Казан»га. Без, дер калтырап, өйдә калдык. Тегеннән нинди хәбәр булыр?
Тамактан ризык үтмәде (ә ризык дигәннәре арасында осетрина, сёмга, кара һәм кызыл икралар байтак иде), хәбәр көтәбез.
Нәкъ унда абзыебыз көләч йөз белән, бөтен шадраларына елмаеп, өенә кайтып керде. Болай булган. Әйдә, сүзне үзенә бирик…
– Ленин урамыннан барам. Салкын, томан. Урамда студентлар гына. Кар шыгырдый. Барам, кәеф начар. Мәет өстенә барып керәсең булса… Кинәт күрәм: чыгыр-чыгыр, таягы белән асфальт карын сытып, каршыма бер масса килә. Карыйм – Леонид Сергеевичың үзе. Имәнеп киттем. Тегенең авыз ерык. Хуш исләр килеп тора. Зур итеп елмая. Исәнләштек.
– Һо-о, мин кичә бераз арттырып җибәргәнмен икән. Менә, торып, бераз башны рәтләдем дә очрашуга барам. Сәгать тугызда Ленин китапханәсе хезмәткәрләре белән очрашу минем. Менә шунда ашыгам. Аннан төшкә кадәр – артиллерия училищесында, төштән соң – Казан гарнизонында. Комсостав белән.
Хыялымдагы Леонид Соболев белән кышның бер кичен мин шулай уздырдым. Монда, бу язмада, һәр кисәге гайбәт белән чиктәш. Ходай безне гайбәт сатудан үзе сакласын. Без андый түгел. Соболев та, мин дә – флот күргән кешеләр.
«Один матрос – матрос. Два матроса – рота. Сколько нас? Батальон? Һир-ра!»
ХХ гасыр сукбае (Леонид Топчий)
Әмма берәү үз теләге белән генә берәүне мактап, берәүне яманлап, берәүнең яхшы, берәүнең начар